Engelbert Klüpfel OESA (1733–1811)

Biographie
18.1.1733 geboren in Wipfeld bei Schweinfurt, Taufname: Johann Andreas
1751 Ordensprofeß - Studien in Freiburg i.Ue., Erfurt, Freiburg i.Br., Konstanz
1756 Priesterweihe
1759 Lehrer an Ordensschulen in Münnerstadt, 1763 Oberndorf, 1765 Mainz und 1766 Konstanz
1767 Professor der Dogmatik in Freiburg i.Br.
1785 zusätzlich Professor für Apologetik
  Vorlesungsverzeichnisse ab 1785
1805 Ende der Lehrtätigkeit
8.7.1811 Tod Klüpfels in Freiburg im Breisgau

Engelbert Klüpfel ist einer der herausragenden katholischen Theologen der Aufklärungszeit. Seine Institutiones theologiae dogmaticae waren das Standardlehrbuch der Dogmatik in der österreichischen Lehranstalten. Er hat auch wissenschaftsorganisatorische Bedeutung als Begründer (und weitgehend Autor) einer der ersten katholischen theologischen Zeitschriften, der Nova bibliotheca ecclesiastica Friburgensis (1775-1790).

Bibliographie

bearbeitet von Albert Raffelt

Register:
1760 | 1770 | 1780 | 1790 | 1800 | Posthum | Sekundärliteratur


Die Primärwerke sind weitgehend aus der Monographie von Wendelin Rauch entnommen, der auch Angaben über die Verfasserschaft macht.

    1760

  1. Aqua rerum corporearum primum principium. Dissertatio physica. Ad diem 18. Septemb. a. 1764. Rotwilae : typis Thaddaei Feyrer

  2. Assertiones theologicae ad diem 6. Maii 1767. Constantiae : Litt. Labhard, 1767

  3. [zurück zum Dokumentanfang]

    1770

  4. Joh. Laur. Berti Eremit.-Aug. ex campis Elysiis De victrici delectatione ad Joh. Nepom. Schad, Can. reg. epistola. Neapoli (Aug. Vind.), 1772

  5. Christus Dominus sacerdos secundum ordinem Melchisedech. Dissertatio theologica quam una cum thesibus selectis ex universa theologia in perantiqua ac celeberrima caesareo-regio-archiducali anterioris Austriae universitatae Friburgo-Breisgoica pro suprema theologiae laurea puplicae disputationi exponet Franc. Ferdinandus Will. Friburgi : Satron, 1773

  6. Nova bibliotheca ecclesiastica Friburgensis. Ulmae ; Friburgi 1-7. 1775-1790

  7. Mens Tertulliani de indissolubilitate matrimonii in infidelitate contrati, conjuge alterutro ad fidem Christi converso. In: Joseph Anton Riegger : Oblectamenta historiae et juris ecclesiastici. Bd. 1. Ulm : Stettin, 1776, S. 131-182

  8. De libellis martyrum. Friburgi : Satron, 1777

  9. Panegyricus Josepho II. Rom. Imperatori nomine Musarum Friburgensium anno MDCCLXXVII. dictus ab Engelberto Klvpfelio Avgvstiniano ... Friburgi Brisgoviae : Societas Litteraria, 1778

  10. Dissertatio augustiniano-theologica de statu naturae purae. Quum in alma et perantiqua caesareo-regio-archiducali anterioris Austriae universitate Friburge-Brisgoica theses ex universa theologiae propugnaret P. Pantalen Dietz, Ord. Erem. S. P. Augustini. In aula adacemica anno MDCCLXVIII. Mense Augusto. Typis Joannis Andreae Saton, almae Universitatis typographi, 1778

  11. De eximiis dotibus humanae naturae ante peccatum liber apologeticus adversus nuperrimum accusatorem. Friburgi Brisgoviae : sumptibus Joannis Andreae Satron, 1769. - Gegen Franz Xaver Waldner

  12. Vindiciae vaticinii Isaiae VII. 14. de Emmanuele. Friburgi : Satron, 1779

  13. [zurück zum Dokumentanfang]

    1780

  14. Vetvs bibliotheca ecclesiastica. Friburgi Brisgoviae 1. 1780

  15. Commentatio historica sistens Lutheranorum novissima dissidia de Canone Divinarum Scripturarum exposita luci publicae a Josepho Benedicto Sohm Altdoffensi Suevo ... Constantiae : typis Joannis Gerardi Lydolph, 1780

  16. De indissolubilitate matrimonii in infidelitate contracti converso ad fidem Christi conjugum alterutro. Friburgi : Satron, 1780

  17. Sammlung bischöflicher Verordnungen und Hirtenbriefe, welche ... besonders in Teutschland erschienen sind zur Aufklärung der Kirchengeschichte, des Kirchenrechts uun des teutschen Staatsrechts / hrsg. von Engelbrecht Klupfel. Strassburg : Akad. Buchhandlung, 1.1780(1786)

  18. Oratio In Obitvm Mariae Theresiae Romanorvm Imperatricis. Cvm Academia Fribvrgensis Diebus 16. 17. 18. Januarii 1781. in templo academico Eidem solemniter parentaret, Rectore Magnifico Nicolao Will ... Dicta Ab Engelberto Klvpfel, Eremita Avgvstiniano ... Friburgi Brisgoiae : Satronius, 1781

  19. Vollständige Sammlung aller Schriften, die durch Veranlassung der ... kaiserlichen Toleranz- und Reformations-Edikten auch anderer Verordnungen ... erschienen ... / hrsg. von Engelbr. Klüpfel. 2 Bde. Wien 1782

  20. Institutiones theologicae dogmaticae in usum auditorium. 2 Bde. Vindobonae : apud Joan. Paul. Krauss, 1789

  21. Franc. Giftschuetzii Institutiones theologiae pastoralis latine redditae. Viennae 1789. 2 Teile

  22. [zurück zum Dokumentanfang]

    1790

  23. Elegia de urbe Brisacensi deleta et Adhortatio ad Germianiam, ut viribus unitis bella clades vindicet. Constantiae : Typis M. Wagner, 1794

  24. Epistola ad D. Michaelem Feder, Consil. eccles. Bibliothkecarium et Theol. Professorem Wirceburgi, De causa dilatae editionis Vitae Conradi Celtis Protucii de ejusdemque nominibus et patria. Friburgi : Felner, 1799 = Allg. literar. Anzeiger 4 (1799), S. 1905-1910, 1913-1917

  25. [zurück zum Dokumentanfang]

    1800

  26. Institutiones theologicae dogmaticae in usum auditorium. 2 Bde. In usum auditorum secundis curis emendata. Vindobonae : apud Joan. Paul. Krauss, 1802/1803

  27. Institutiones theologicae dogmaticae ... / Cl. Engelb. Klüpfel. In compendium redactae a Cajetano Geist. Vindobonae 1804

  28. Institutiones theologicae dogmaticae in usum auditorium. 2 Bde. In usum auditorum tertiis curis emendata. Vindobonae : apud Joan. Paul. Krauss, 1807

  29. Vincentius : Commonitorium S. Vincentii Lerinensis praemisit epistolam et prolegomena ac notis illustravit Engelb. Klüpfel. Viennae 1809

  30. Necrologivm sodalivm et amicorvm litterariorvm qui auctore superstite diem suum obierunt. Friburgi et Constantiae : Officina Libraria Herderiana, 1809

  31. [zurück zum Dokumentanfang]

    Posthum

  32. Operis Klüpfeliani de vita et scriptis Conradi Celtis Protucii particula ... / Joa. Casp. Ruef. 12 Teile. Friburgi Brisgoviae : Wangler, 1813-1827

  33. Institutiones theologicae dogmaticae in usum auditorium / P. M. Engelberti Klypfel ... Institutiones theologiae dogmaticae in usum auditorium opera et studio Gregorii Thomae Ziegler. Quartis curis recognitae. 3. Bde. Viennae : Binz, 1821

  34. Septem psalmi poenitentiales paraphrasi elegiaca et expositione prosaica illustrati. Vindobonae : Typis Congregationis Mechitaristicae, 1823

  35. Institutiones theologicae dogmaticae ... / Cl. Engelb. Klüpfel. In compendium redactae a Cajetano Geist. Ed. 2. Vindobonae 1830

  36. Institutiones theologicae dogmaticae ... / Cl. Engelb. Klüpfel. In compendium redactae a Cajetano Geist. Ed. 3. Vindobonae 1838

  37. A. Ruland: Freundesbriefe des katholischen Theologen Engelbert Klüpfel und des protestantischen Superintendenten Christian Wilhelm Schneider. In: Vierteljahrsschrift für katholische Theologie 4 (1865), S. 503-540

  38. Pfeilschifterm Georg: Ein Briefwechsel zwischen derm Freiburger Dogmatikprofessor Klüpfel und dem Villinger Patristiker Lumper aus den Jahren 1780-1798. In: Festschrift Sebastian Merkle : zu seinem 60. Geburtstag gewidmet von Schülern und Freunden / hrsg. unter Mitw. von ... von Wilhelm Schellberg. Düsseldorf : Schwann, 1922, S. 217-242

[zurück zum Dokumentanfang]

Sekundärliteratur

  1. Hug, Johann Leonhard: Elogium Engelberti Klüpfelii ... extincti 8. Julii 1811. Friburgi et Constantinae 1811

  2. Meggle, Basilius: Carminum liber tertius. Freiburg : Rosset, 1813

  3. Memoria Engelberti Klüpfelii. [S.l.] 1827. - XXXII S.

  4. Reusch, Heinrich: Klüpfel, Engelbert. In: Allgemeine Deutsche Biographie. Bd. 16. Berlin 1882, S. 258-259

  5. Streber: Klüpfel, Engelbert. In: Wetzer und Welte's Kirchenlexikon. 2. Aufl. Freiburg : Herder, 1891, Sp. 798-800

  6. Rauch, Wendelin: Engelbert Klüpfel, ein führender Theologe der Aufklärungszeit. Freiburg im Breisgau : Herder, 1922 (Abhandlungen zur oberrheinischen Kirchengeschichte ; 1). - Primärbibliographie

  7. Lang, F: Klüpfle, Engelbert. In: Lexikon für Theologie und Kirche. 1. Aufl. Bd. 6. Freiburg : Herder, 1934, Sp. 58

  8. Hosp, E.: Die josephinischen Lehrbücher der Theologie in Österreich. In: Theologische-Praktische Quartalschrift 105 (1957), S. 195-214, bes. 200-202

  9. Lang, F.: Klüpfel, Engelbert. In: Lexikon für Theologie und Kirche. 2. Aufl. Bd. 6. Freiburg : Herder, 1961, Sp. 355

  10. Müller, Wolfgang: Engelbert Klüpfel, (1733 - 1811). In: 501 Sonderdruck aus: Katholische Theologen Deutschlands im 19. Jahrhundert. Bd.1. München : Kösel, 1975, S. 35-53. - Literatur

  11. Müller, Wolfgang: Klüpfel, Engelbert. In: Neue Deutsche Biographie. Bd. 12. Berlin 1980, S. 136

  12. Keller, E.: Der Freiburger Theologe Engelbert Klüpfel in seiner Zeitschrift Nova Bibliotheca Ecclesiastica Friburgensis. In: Freiburger Diözesanarchiv 103 (1983), S. 13-137

  13. Seckler, Max: Klüpfel, Engelbert. In: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon. Bd. 4. Hamm : Bautz, 1992, S. 95-97

  14. Hell, Leonhard: Klüpfel, Engelbert. In: Lexikon für Theologie und Kirche. 3. Aufl. Bd. 6. Freiburg : Herder, 1997, Sp. 153

  15. [Zurück zum Dokumentanfang]

Universität Freiburg

Chat

Insta